Αν και δεν το συνηθίζω, αναδημοσιεύω ένα κείμενο του πολύ καλού μου φίλου συλλέκτη και εξαιρετικού ιστοριοδίφη Νίκου Φουκαράκη, συνταξιούχου αξιωματικού της Αστυνομίας από το Αβρακόντε του Οροπεδίου Λασιθίου, που αναφέρεται μεταξύ άλλων στο τραγικό τέλος των Εβραίων της Κρήτης που χάθηκαν στο τελευταίο ταξίδι του πλοίου Ταναΐς μαζί με έλληνες πατριώτες και ιταλούς αντιφασίστες που προορίζονταν για στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας.
Δυστυχώς η πληροφόρηση που έχουμε για το γεγονός της βύθισης του πλοίου και τα συνεπακόλουθά της είναι μηδαμινή, προσωπικά έμαθα για το ζήτημα αυτό από το εξαιρετικό βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη "Και οι θάλασσες σωπαίνουν".
Ευχαριστώ πολύ τον Νίκο Φουκαράκη για την ευγενική παραχώρηση του κειμένου του.
Είναι από τις πτυχές της ιστορίας μας που γνωρίζουμε ελάχιστα και οφείλουμε να την κάνουμε γνωστή με κάθε πόρο.
 |
| Το μοιραίο "Ταναΐς" |
"....Μια βδομάδα τρόμου και θανάτου στο Ηράκλειο και το τραγικό τέλος 398 Εβραίων της Κρήτης, 118 Ιταλών στρατιωτών και 71 Κρητικών αιχμαλώτων
Τις νυκτερινές ώρες 31 Μαϊου προς 1 Ιουνίου του 1944 μια μεγάλη Γερμανική νηοπομπή ξεκινά από το λιμάνι του Πειραιά με προορισμό το λιμάνι του Ηρακλείου.
Η νηοπομπή αυτή αποτελείται από 12 πλοία στο σύνολο, από 3 μεταγωγικά πλοία (με τρόφιμα και άλλα είδη ανάγκης για προμήθειες των στρατευμάτων τους στην Κρήτη ) τα οποία συνοδεύουν για ασφάλεια 9 πολεμικά αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα τα εξής ΤΑ 14, ΤΑ 16, ΤΑ 17 ,ΤΑ 19 ,UJ 2101 , UJ 2105, UJ 2110, R 34, R 211 το Gertrud, το Sabine και το Tanais.
Την νηοπομπή συνόδευαν επίσης 7 Γερμανικά μαχητικά αεροσκάφη 6 JU -88 και 1 Αr 196.
Την πληροφορία για την σκοπούμενη αυτή νηοπομπή την γνώριζε από πριν η συμμαχική υπηρεσία πληροφοριών στην Αθήνα την οποία πληροφορία είχε μεταφέρει στο συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής που αποφάσισε τον σχεδιασμό για επίθεση σε βάρος της .
Ενώ η νηοπομπή βρίσκονταν 40 μίλια μακριά από το λιμάνι του Ηρακλείου δέχεται την πρώτη συνδυασμένη επίθεση από σμήνη συμμαχικών καταδιωκτικών και βομβαρδιστικών αεροπλάνων από το σύνολο των 63 τον αριθμό σε δύο κύματα επίθεσης αλλά δέχονται και την επίθεση συνάμα και υποβρυχίων.
Η δεύτερη επίθεση γίνεται στα 27 μίλια βόρεια του λιμένα Ηρακλείου στην οποία βυθίζεται και το μεταγωγικό πλοίο της νηοπομπής Sabine με φορτίο 9000 τόνους τροφίμων .
Η επίθεση εναντίον της νηοπομπής ήταν σκληρή και σφοδρή με μεγάλες απώλειες κυρίως από την πλευρά των Γερμανών με την βύθιση σχεδόν του συνόλου των πλοίων της νηοπομπής εκτός από το Τ16 ,το R211 ,το Gertrud και το Tanais τα οποία πληγωμένα και αυτά κατέληξαν τελικά στο λιμάνι του Ηρακλείου τις απογευματινές ώρες.
Σύμφωνα με ανακοίνωση που έδωσαν οι Γερμανικές αρχές από το Βερολίνο που δεν αναφερόταν καν σε δικές τους απώλειες στην ανακοίνωση ανέφεραν ότι κατέρριψαν 6 τορπιλοπλάνα και βομβαρδιστικά των συμμάχων στις αερομαχίες αυτές.
Τις βραδινές ώρες την ίδια μέρα μια νέα επίθεση από συμμαχικά αεροσκάφη ξεκινά στο λιμάνι του Ηρακλείου με σκοπό να βυθίσουν και τα υπόλοιπα πλοία της νηοπομπής που κατέληξαν στον προορισμό τους.
Από τους βομβαρδισμούς αυτούς τις βραδινές ώρες στην 1 Ιουνίου βυθίστηκε το αντιτορπιλικό Τ16 και χτυπήθηκε το Gertrud το οποίο άρπαξε φωτιά.
Επίσης από τους βομβαρδισμούς καταστράφηκαν 2 αποθήκες του τελωνείου στο λιμάνι του Ηρακλείου γεμάτες από πίσσα, βενζίνη και πετρέλαιο.
Τις πρωινές ώρες στις 2 Ιουνίου το φλεγόμενο Gertrud ρυμουλκήθηκε από τους Γερμανούς λίγο προς την ανατολική πλευρά του λιμανιού και στις 7 το απόγευμα ενώ πυκνοί μαύροι καπνοί είχαν γεμίσει όλο το λιμάνι ακούστηκε μια τρομακτική έκρηξη και κομμάτια από τα 3/4 του φλεγόμενου πλοίου εκσφενδονίστηκαν σε όλη την πόλη του Ηρακλείου.
 |
| Το Gertrud φλεγόμενο στο λιμάνι στου Ηρακλείου |
Πολλά από τα μπαλκόνια του μεγάρου Φυτάκη κατέρρευσαν από το οστικό κύμα της έκρηξης και καταστράφηκαν τζάμια σπιτιών και μαγαζιών σε όλη την πόλη.
Οι απώλειες των Γερμανών υπολογίζονται σε 400 περίπου στο σύνολο με τους πνιγέντες μαζί.
Υπήρξαν και θύματα πολίτες που μεταφέρθηκαν στο Πανάνειο νοσοκομείο και στην Πολυκλινική Ηρακλείου.
Κατά τον βομβαρδισμό στο λιμάνι του Ηρακλείου βυθίστηκαν επίσης ένα ιστιοφόρο με τρόφιμα που προορίζονταν για την γερμανική φρουρά του Αγίου Νικολάου.
Σκηνικό τρόμου για όλους που έτρεχαν να κρυφτούν .
Ναυαγοί που κατάφεραν να φτάσουν στην ακτή φορούσαν ακόμα τα σωσίβια τους μέσα στην πόλη.
Οι ακτές του Ηρακλείου γέμισαν από διάφορα σκεύη των βυθισμένων πλοίων και κιβώτια από τρόφιμα , τσιγάρα κ.α. που προσπαθούσαν οι Γερμανοί να τα περισυλλέξουν με καίκια και βάρκες δίνοντας απαγόρευση να πλησιάσουν πολίτες σ'αυτά .
Οι βομβαρδισμοί δεν σταματούν και την νύχτα 4 προς 5 Ιουνίου βομβαρδίζουν και πάλι τα συμμαχικά αεροπλάνα το λιμάνι του Ηρακλείου. Δύο σπίτια δέχονται βόμβες όπως και το ξενοδοχείο Μίνως στην Λ. 25ης Αυγούστου. Βόμβες επίσης δέχτηκαν το αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, το θέατρο Πουλακάκη και ο δημοτικός κήπος.
Ένα σμήνος εκείνη την νύχτα βομβάρδισε επίσης πυροβολαρχίες και μια αποθήκη πυρομαχικών των Γερμανών στην Θέρισο κατά την οποία σκοτώθηκαν 6 Έλληνες εργάτες και 35 Γερμανοί.
Ο θάνατος συνεχίζεται .
Με το πλοίο Tanais της νηοπομπής που κατάφερε έστω και πληγωμένο να φτάσει στο λιμάνι του Ηρακλείου αποφασίζεται από τους Γερμανούς να μεταγάγουν το βράδυ στις 7 Ιουνίου από το λιμάνι του Ηρακλείου στο λιμάνι του Πειραιά τους συγκεντρωμένους Εβραίους της Κρήτης 398 στον αριθμό μαζί με 71 Κρητικούς και 112 Ιταλούς αιχμαλώτους.
Τελικά το Tanais δεν έφτασε ποτέ καθώς στην διαδρομή βυθίστηκε την 03.00' ώρα της 8/6 /1944 και πήρε μαζί του στον υγρό τάφο όλους τους αιχμαλώτους . Ένας μόνο κατάφερε και επέζησε ο Μενέλαος Αναστασίου ετών 30.
Οι απόψεις σχετικά με την βύθιση του Tanais από τους ιστορικούς διίστανται καθώς άλλοι αναφέρουν ότι το βύθισαν οι ίδιοι οι Γερμανοί και άλλοι ότι το βύθισε το βρετανικό υποβρύχιο Vivid με επικρατέστερη την δεύτερη άποψη.
Κείμενο και φωτογραφία δημοσίευσης Ν.Φουκαράκης
Πηγές δημοσίευσης
-Γερμανοϊταλική κατοχή - Γεωργίου Κάββου
-Μάχη Κρήτης - Μουρέλου Ι
-Κρητικός κήρυκας τοπική εφημερίδα εποχής όργανο των Γερμανών
-Προφορικές μαρτυρίες....."
