Ένα δωμάτιο.... (Φεβρούαριος 2023)

 

Ένα δωμάτιο.
Τόσο μικρό, όσο ο κόσμος όλος.
Ίσα που χωράει δυο κορμιά και τα παπούτσια τους.
Κι όμως,
χωράει τόση αγάπη όση χίλιες καρδιές δεν μπορούν να αντέξουν.

Ένα δωμάτιο.
Έξω τόσο σκοτάδι, όσο όλες οι νύκτες του χειμώνα.
Κι όμως,
απ' το παράθυρο μπαίνει τόσο φως όσο χιλιάδες μάτια δεν μπορούν να αντικρίσουν χωρίς να τυφλωθούν.

Ένα δωμάτιο.
Δυο σώματα.
Δύο καρδιές.
Κι αγάπη τόση όση να μην μείνει καμία χαραμάδα ανάμεσά τους.

Τρεις φωτογραφίες - ταξίδι στον πρόσφατο χρόνο... (το 1941 με εικόνες)

Έχω ένα μεράκι, ή μάλλον δύο μεράκια (εντάξει, ίσως τρία, τέσσερα και πέντε αλλά δεν θα το κουβεντιάσουμε τώρα!)
Το ένα είναι το Ηράκλειο, η πόλη, η ιστορία της. Τα κτίρια της, οι άνθρωποι της.
Το άλλο είναι η φωτογραφία.
Το σύμπαν με ευλόγησε κατά κάποιο τρόπο και κατάφερα να συνδυάσω αυτά τα δύο, αν και όχι στο επίπεδο που θα ήθελα. Ο διαθέσιμος χρόνος μου δεν είναι αυτός που θα επιθυμούσα, η ζωή έχει πολλές πτυχές που πρέπει να υπηρετούμε, έχω λαχταρήσει να περπατήσω στους δρόμους του Ηρακλείου ξέγνοιαστος, να κάνω λήψεις με την φωτογραφική μου μηχανή, να βλέπω ξανά και ξανά σημεία της πόλης που λατρεύω να αναζητώ, που απολαμβάνω να περπατώ, που μου δίνει ζωή να υπάρχω εντός τους!
Αν και έχω τεράστια συλλογή σε ιστορικές φωτογραφίες, κάποιες ανέκδοτες, οι ιστορικές φωτογραφίες του Ηρακλείου δεν παύουν να με γοητεύουν καθώς θεωρώ τη φωτογραφία ως την πιο άρτια μηχανή του χρόνου, τον τελειότερο μεταφορέα συναισθημάτων, το αμεσότερο όχημα συνέχισης της ιστορίας από καταβολής της ιστορίας του ανθρώπου!

Το βιβλίο είναι το απόλυτο μέσο για να ταξιδέψεις.
Η φωτογραφία είναι το μέσο για να ανακαλέσεις ακριβώς την εποχή που έχει γίνει η λήψη, τους ανθρώπους, τις συνθήκες, τα μέσα, τα ήθη και τα έθιμα, τις καταστάσεις.
Κάθε φωτογραφία είναι ένα κουτί που μέσα του σφραγίζει ο,τιδήποτε περιλαμβάνει το κάδρο του φωτογράφου τη στιγμή  που πατάει το κουμπί του κλείστρου, μαζί με το συναίσθημα που το συνοδεύει.

Πριν από μερικές μέρες έπεσα πάνω σε ένα άρθρο στο Lifo που μεταξύ άλλων, παρουσίαζε τις παρακάτω τρεις φωτογραφίες.

Οι λήψεις αυτές πραγματοποιήθηκαν το 1941 στα πλαίσια της Γερμανικής προπαγάνδας στις κατεχόμενες χώρες με σκοπό να προβληθεί το "έργο" των στρατευμάτων κατοχής καθώς και η καθημερινή ζωή των στρατιωτών που παρέμεναν εκεί.

Οι φωτογραφίες αυτές μαζί με άλλες χρησιμοποιήθηκαν από το καθεστώς των ναζί σαν μέσο καθησυχασμού της κοινής γνώμης στην Γερμανία ώστε οι συγγενείς των στρατιωτών και οι απλοί πολίτες να είναι "βέβαιοι" ότι τα παιδιά τους περνούσαν καλά και ότι οι κόποι και το χρήμα των πολιτών δεν ξοδεύονταν εις μάτην. Βασικές αρχές προπαγάνδας δηλαδή...

Στην πρώτη φωτογραφία αποτυπώνεται η περιοχή του Πόρου. Δεσπόζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου λίγο καιρό μετά τα εγκαίνιά του το 1937, ενώ στο βάθος γεμίζει το φόντο ο γέρο-Γιούχτας που δεσπόζει στην πλειονότητα των παλιών φωτογραφιών του Ηρακλείου μιας και οι εικονολήπτες τον χρησιμοποιούσαν πάντα σαν σημείο αναφοράς. Το εκπαιδευμένο βλέμμα θα δει κτίρια που σώζονται μέχρι και σήμερα στην ευρύτερη περιοχή ενώ φαίνονται καθαρά τα ίχνη της μετέπειτα λεωφόρου Ικάρου που διασχίζει όλο το προάστιο καθώς και των κάθετων σε εκείνη δρόμων.

Ο λόγος που τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία είναι προφανώς το κτίριο τα θεμέλια του οποίου διακρίνονται στο πρώτο πλάνο, ξεκάθαρη αναφορά της φασιστικής προπαγάνδας για τα ανύπαρκτα δημόσια έργα που έκαναν οι κατακτητές. (είναι γνωστό πως οι ναζί άφησαν μόνο στρατιωτικές υποδομές πίσω τους).
Η χωροταξία της φωτογραφίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το υπό κατασκευή κτίριο είναι το μετέπειτα ορφανοτροφείο του Πόρου, το σημερινό 14ο δημοτικό σχολείο, που χρησιμοποιήθηκε από τους ναζί σαν κτίριο της στρατιωτικής διοίκησης (τα... δημόσια κτίρια που είπα πριν)

Στην επόμενη φωτογραφία απεικονίζεται η περιοχή του Πόρου και της Χρυσοπηγής, ενώ σε πρώτο πλάνο φαίνεται καθαρά η λεωφόρος Ικάρου.

Στο βάρος φαίνεται καθαρά ο λόφος του Μπαμπαλή (Καλιθέα) καθώς και τα Δύο Αοράκια όπου σήμερα υπάρχει η Βιομηχανική Περιοχή.
Είναι εντυπωσιακό το πόσο αραιή οικιστική ανάπτυξη είχε η περιοχή το 1941 και πόσο γρήγορα άλλαξε μετά τον πόλεμο!

Η σύγκριση με το σήμερα είναι ατυχής!

Η τρίτη φωτογραφία είναι ίσως η λιγότερο εντυπωσιακή καθώς απεικονίζει το πιο πολυφωτογραφημένο μνημείο της πόλης του Ηρακλείου, την κρήνη Μοροζίνι, τα γνωστά σε όλους "Λιοντάρια".

Η περιοχή γύρω από την κρήνη δεν έχει αλλάξει σημαντικά μέχρι σήμερα, τα ετοιμόρροπα της φωτογραφίας έχουν κατεδαφιστεί και στη θέση τους υπάρχουν πολυκατοικίες και σύγχρονα κτίρια καταστημάτων, το μόνο κτίριο που δεν έχει αλλάξει πέρα από τα Λιοντάρια αλλά για τους μη γνώστες της πόλης κρατά κρυμμένο τον χαρακτήρα του στη συγκεκριμένη φωτογραφία, είναι η βασιλική του Αγίου Μάρκου.

Στο πλάνο του 1941, ο μεσαιωνικός ναός είναι κρυμμένος πίσω από την πινακίδα "Μινώα" καθώς μέχρι και τη δεκαετία του 1960 λειτουργούσε στο κτίριο ο ομώνυμος κινηματογράφος! Η πιο σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τις επόμενες δεκαετίες της χρήσης του, είναι ότι το 1941 στην πρόσοψη του κινηματογράφου υπήρχε επίσης η ταμπέλα "Soldatenkino" (σινεμά για στρατιώτες!) ώστε να καθίσταται σαφές στους διερχόμενους ότι οι κινηματογραφικές προβολές αφορούσαν στην ψυχαγωγία των στρατιωτών του κατακτητή και μόνο... 

Και πες μου τώρα, κοιτώντας αυτές τις τρεις φωτογραφίες, δεν ταξίδεψες έστω και λίγο στο παρελθόν;

Κι αν είμαι ροκ (Ωδή στον ποιητή Βίκτωρ Χάρα)

"..Κι αν με ρημάξανε, χίλια νυστέρια,
μ' ένα φτερό, τρελό, μοναδικό.
Στου Βίκτωρ Χάρα, πετάω τ' αστέρια,
μες τ' αεράκι το εξωτικό.."

Ακούγοντας το τραγούδι του Μάνου Λοΐζου με τους εκπληκτικούς στίχους της Δώρας Σιτζάνη από την ηχογράφηση της ιστορικής συναυλίας-αφιέρωμα στον συνθέτη λίγο μετά τον θάνατό του, το πρώτο πράγμα που αναρωτήθηκα ήταν το ποιος ήταν ο Βίκτωρ Χάρα που αναφέρει η στιχουργός. Πόσο σπουδαίος μπορεί να ήταν, ώστε να χωρέσει σε ένα τόσο εμβληματικό τραγούδι;
Ο Βίκτωρ Χάρα λοιπόν ήταν μουσικός, τραγουδιστής και τραγουδοποιός με καταγωγή από τη Χιλή. Έγινε γνωστός για το ανατρεπτικό του τραγούδι αλλά και το τραγικό του τέλος.
Υπήρξε στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής μέχρι τη δολοφονία του από τους φασίστες του Πινοσέτ που ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Σαλβαντόρ Αλιέντε την 11η Σεπτεμβρίου του 1973.
Την ημέρα του πραξικοπήματος συνελήφθη μαζί με εκατοντάδες φοιτητές στο Πανεπιστήμιο της Χιλής και μεταφέρθηκε στο στάδιο του Σαντιάγκο που σήμερα φέρει τιμητικά το όνομά του. Τον βασανίζουν για ώρες, του σπάνε τα χέρια για να του πάρουν την κιθάρα, του κόβουν τα δάχτυλα προκαλώντας τον μετά να "τραγουδήσει για την πουτάνα της μάνα του" και τελικά στις 16 Σεπτεμβρίου τον εκτελούν και εξαφανίζουν το πτώμα του που θα βρεθεί μερικές μέρες αργότερα.
Κατά τη διάρκεια της κράτησής του γράφει το τελευταίο του ποίημα "Είμαστε πέντε χιλιάδες" όπου λέει για τους φασίστες: 
"Το αίμα για αυτούς είναι μετάλλιο τιμής.
Η δολοφονία είναι πράξη ηρωισμού..."
Το 2009 η σορός του εκταφιάζεται για να προσδιοριστούν ακριβώς οι συνθήκες του θανάτου του και σύμφωνα με το πόρισμα της ιατροδικαστικής εξέτασης, πέθανε εξαιτίας πολλαπλών καταγμάτων (τουλάχιστον 30) που προκλήθηκαν από αιχμηρά αντικείμενα και πυροβολισμούς που επιπλέον του προκάλεσαν το θανατηφόρο τελικά αιμορραγικό σοκ.
Τα οστά του Βίκτωρ Χάρα τάφηκαν ξανά στο ίδρυμα που φέρει το όνομά του.

Οι στίχοι του τελευταίου του ποιήματος είναι τραγικά διαχρονικοί...

"..Είμαστε πέντε χιλιάδες εδώ.
Σε αυτό το μικρό μέρος της πόλης.

Είμαστε πέντε χιλιάδες.
Πόσοι είμαστε συνολικά
σε πόλεις και σε ολόκληρη τη χώρα;

Είμαστε εδώ δέκα χιλιάδες χέρια
που σπέρνουν και κάνουν τα εργοστάσια να κινούνται.

Πόσοι άνθρωποι
πεινασμένοι, στο κρύο, τρομαγμένοι, στον απέραντο πόνο,
ψυχολογική βία, τρομοκρατία και τρέλα!

Έξι από μας χάθηκαν
Στο χώρο των αστεριών.

Ένας νεκρός, από ξυλοδαρμό … ποτέ δεν σκέφτηκα πως
θα μπορούσατε να χτυπήσετε έναν άνθρωπο.

Οι άλλοι τέσσερις θέλησαν να πάρουν πάνω τους όλους τους φόβους,
με ένα άλμα στο κενό,
άλλος με χτύπημα του κεφαλιού του στον τοίχο,
όλοι πάντως με την αίσθηση του θανάτου.

Τι φόβο προκαλεί το πρόσωπο του φασισμού!
Εκτελούν τα σχέδιά τους με δόλια ακρίβεια
χωρίς να τους νοιάζει τίποτα,
το αίμα γι αυτούς είναι μετάλλιο τιμής,
η δολοφονία είναι πράξη ηρωισμού.

Είναι αυτός ο κόσμος που δημιούργησες, Θεέ μου;
Γι ‘αυτό χρειάστηκες επτά ημέρες θαυμάτων και δουλειάς;
Σε αυτούς τους τέσσερις τοίχους υπάρχει μόνο ένας νούμερο ακίνητο.
Που αργά οδηγεί στο θάνατο.

Αλλά ξαφνικά η συνείδησή μου με χτυπάει
και βλέπω αυτή την χωρίς σφυγμό παλίρροια
και βλέπω τον παλμό των μηχανών
και ο στρατός μετατρέπεται σε πρόσωπο μαμής γεμάτο γλυκύτητα.

Μεξικό, Κούβα κόσμε !
Οργή και Κραυγή γι αυτό το κακό!

Είμαστε δέκα χιλιάδες χέρια που δεν παράγουν.
Πόσοι είμαστε σε ολόκληρη τη χώρα;

Το αίμα του συντρόφου Προέδρου
χτυπιέται σκληρότερα από ό,τι με βόμβες και πολυβόλα.
Έτσι θα χτυπήσει ξανά τη γροθιά μας.

Τραγουδώ, με όσο θυμό αρμόζει
Όταν αναγκάζομαι να κάνω ωδή στη φρίκη
Ίδια φρίκη αυτός που ζει, όπως κι αυτός που πεθαίνει.
Να δω τον εαυτό μου μέσα σε στιγμές απεραντοσύνης
…όπου σιωπή και κραυγή είναι η ψυχή αυτού του τραγουδιού

Ότι δεν είχα δει ποτέ, δεν ένιωσα και δεν αισθάνθηκα
θα έρθει να με βρει τη στιγμή που θα βλαστήσει η σπορά…"
Βίκτωρ Χάρα "Είμαστε πέντε χιλιάδες"

Σ' ένα νησί (με τον έρωτα παρέα)

"Γέλα στη νύχτα,

στη μέρα, στο φεγγάρι.

Γέλα στις στριφτές στράτες του νησιού.

Γέλα σ' αυτό το αγαρμπο αγόρι που σ' αγαπά.

Μα όταν ανοίγω τα μάτια και τα κλείνω,

όταν τα βήματα μου φεύγουν,

όταν γυρνούν τα βήματα μου,

αρνήσου μου το ψωμί, τον αγέρα,

το φως, την άνοιξη,

μα ποτέ το γέλιο σου.

Γιατί θα πέθαινα..."

Pablo Neruda

Σ' ένα νησί και να 'ναι καλοκαίρι.
Στενά σοκάκια, άσπρα σπίτια, γλάστρες με βασιλικό στα μπαλκόνια.
Να σε κρατάει από το χέρι.
Και να περπατάτε λέει στα σοκάκια και να φυσάει αεράκι καυτό που να σηκώνει τα ρούχα.
Και να σου χαμογελά.
Και σε κάθε ευκαιρία να ανταλλάζετε παθιασμένα φιλιά, αδιαφορώντας για τα βλέμματα που πέφτουν πάνω σας.
Και κάθε λεπτό να σου φωνάζει παρακλητικά "-Πες μου πως μ' αγαπάς".
Και να φωνάζεις, ξανά και ξανά και ξανά παθιασμένα "-Σ' αγαπώωωω!"

Και να μην βαρεθείς ποτέ να το λες....

Και να μην βαρεθεί ποτέ να το ακούει....