Ο Ανεπιθύμητος....

Είναι ορισμένα βιβλία που μας σημαδεύουν, όχι απαραίτητα γιατί είναι εξαιρετικά συγγράμματα, αλλά είτε γιατί κάποια ευτυχισμένη συγκυρία τα έφερε στα χέρια μας, είτε γιατί η περίοδος που τα διαβάσαμε ήταν ήρεμη, ευτυχισμένη, ιδανική για διάβασμα.

Η χρονική στιγμή που διάβασα τον «Ανεπιθύμητο νεκρό» του Πράτανου ήταν μια ουτοπική «μαχαιριά» στον χρόνο. Σε ένα πολύ σοβαρό μεταίχμιο της ζωής μου που σημαδεύτηκε από κούραση, θυμό, άγχος, αποφάσεις και τελικά, από προσωπική γαλήνη και ηρεμία, ένας άνθρωπος μου έδειξε το δρόμο προς ένα βιβλίο που κάτω υπό άλλες συνθήκες, δεν νομίζω να είχα διαβάσει ποτέ.

Για να μην παρεξηγηθώ, το συγγραφέα δεν τον γνώριζα, είχα δει το πόνημά του στο ράφι βιβλιοπωλείου χωρίς να μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, λόγω κυρίως της επιφυλακτικότητας που έχω απέναντι στα συγγράμματα που σκοπό έχουν, να «ερμηνεύσουν» τη ζωή ενός ανθρώπου που πέθανε περισσότερα από 60 χρόνια πριν. Ενός ανθρώπου που τον θεωρώ μεγάλο δάσκαλο της ζωής, τον Νίκο Καζαντζάκη.

Εμπιστεύτηκα τη θέρμη που μου μιλούσε για αυτό και δεν διαψεύστηκα. Το διάβασα απνευστί σε ένα σύντομο επαγγελματικό ταξίδι, ξεκινώντας το στο αεροπλάνο της αναχώρησης και ολοκληρώνοντάς το, με λυγμούς, στο μετρό προς το αεροπλάνο της επιστροφής.

Ο «Ανεπιθύμητος Νεκρός» δεν είναι μυθιστόρημα, δεν είναι βιογραφία.

Είναι ένα δοκίμιο βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα που, παρόλο που δεν δρέπει λογοτεχνικές δάφνες κατά την ταπεινή μου άποψη, καταφέρνει αυτό ακριβώς που έχει σκοπό. Να μεταφέρει τον αναγνώστη στο δεκαήμερο που μεσολάβησε από τον θάνατο του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα στην Γερμανία, μέχρι την κηδεία του στο Ηράκλειο της Κρήτης.

Είναι μια προσωπογραφία των ανθρώπων που στάθηκαν στο πλευρό του Καζαντζάκη μέχρι την τελευταία του στιγμή αλλά κι εκείνων που ακόμα και μετά τον θάνατό του, τον συκοφάντησαν, τον έβρισαν, τον κυνήγησαν.

Είναι ένας ύμνος για τον Κρητικό λαό που τον λάτρεψε σαν δικό του άνθρωπο παρόλο που τη μισή του ζωή την έζησε εκτός Κρήτης, τον λαό που ο ίδιος ο συγγραφέας αγάπησε όσο και το χώμα της πατρίδας του μέσα από την καρδιά του.

Πάνω από όλα όμως το βιβλίο αυτό είναι η ματιά της αγαπημένης συντρόφου του Καζαντζάκη, της Ελένης, του ανθρώπου που όσο κανένας άλλος στάθηκε στο πλευρό του σε όλη του τη ζωή, δικαιολογώντας πέρα για πέρα την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Ηρακλείου να παραχωρηθεί στο Μαρτινέγκο, τον τόπο ταφής του συγγραφέα στο ψηλότερο σημείο των ενετικών τειχών της πόλης, χώρος για την ταφή και της ίδιας ώστε ο Καζαντζάκης και η Λενότσκα του να έχουν συντροφιά ο ένας τον άλλο στην αιωνιότητα.

Η πιο συγκλονιστική στιγμή του βιβλίου είναι το σημείο εκείνο που η Ελένη αποχαιρετά τον νεκρό σύντροφό της με μια παράγραφο από την «Αναφορά στον Γκρέκο» που ουσιαστικά ο Καζαντζάκης δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει.

«……Είχε αποστηθίσει το τέλος του τελευταίου του βιβλίου. Αυτό που ποτέ δεν της έδειξε. Με τρεμάμενη φωνή παλεύει να του το απαγγείλει απνευστί.

 -Νίκησα; Νικήθηκα; Τούτο  μονάχα ξέρω… Είμαι γεμάτος πληγές και στέκομαι όρθιος. Γεμάτος πληγές, όλες στο στήθος. Έκαμα ό,τι μπόρεσα παππού, περισσότερο, καθώς μου παρήγγειλες, απ’ ότι μπόρεσα, να μην σε ντροπιάσω. Κι έρχομαι τώρα πια που τέλεψε η μάχη να ξαπλώσω δίπλα σου, να γίνω χώμα δίπλα σου, να περιμένουμε μαζί και οι δυο τη Δευτέρα Παρουσία. Φιλώ το χέρι σου, φιλώ τον ώμο το δεξί σου, φιλώ τον ώμο τον ζερβό σου. Παππού, καλώς σε βρήκα».

-Εις το επανιδείν αγάπη μου», λέει με τα μάτια κλειστά και παίρνει κι εκείνη τον δρόμο του γυρισμού μαζί με συγγενείς και φίλους…»

Το λάτρεψα όσο λίγα αυτό το βιβλίο. Με σημάδεψε για πολλούς λόγους.

Θεωρώ πως με απόλυτο σεβασμό στον νεκρό αλλά και στην δημοσιογραφική έρευνα διατυπώνει την σωστή άποψη για την ζωή του αγαπημένου συγγραφέα καθώς κάνει σαφείς αναφορές στις φωνές που αντιτίθεντο στον βίο και το ποιόν του, καταλήγει όμως σε συμπεράσματα που κάθε άλλο παρά έξω από την πραγματικότητα δείχνουν και που κατά τη γνώμη μου καταδεικνύουν έναν άνθρωπο ανήσυχο, λιτό, πιστό στις αρχές του μέχρι την τελευταία του ανάσα.

Κέρδισε επάξια μια θέση δίπλα στα βιβλία του μεγάλου δασκάλου.