Ψυχοθεραπεία: Και οι άνθρωποι σωπαίνουν....

Έλκω την καταγωγή μου από ένα μικρό χωριό του νομού Λασιθίου, την Βουλισμένη Μεραμπέλου.
Το χωριό μου σήμερα ζει στη σκιά της παρακείμενης κωμόπολης, της Νεάπολης, είναι καταδικασμένο κατά κάποιο τρόπο να συνυπάρχει με την μεγάλη αδερφή του που κάποτε ξεπερνούσε σε έκταση και αίγλη. Δεν είναι τυχαίο που οι παλιοί αποκαλούσαν την Βουλισμένη "Μικρό Παρίσι".
Ο τόπος μου γέννησε σημαντικούς ανθρώπους. Ανθρώπους γραμματιζούμενους που ξεπέρασαν τα στενά όρια ακόμα και της Κρήτης και έκαναν γνωστό τον τόπο καταγωγής μας σε όλη την Ελλάδα.
Λίγα μέτρα από το χωριό βρίσκονται τα ερείπια της μονής Φραρώ του Αγίου Αντωνίου των Φραγκισκανών μοναχών που σύμφωνα με την παράδοση, ξεκίνησε την πνευματική του πορεία ο μοναδικός Ελληνικής καταγωγής Πάπας της Καθολικής εκκλησίας, ο Αλέξανδρος ο 5ος, κατα κόσμο Πέτρος Φίλαργης.
Ένα από τα παιδιά της Βουλισμένης για τον οποίο είμαι περήφανος τόσο για την κοινή μας καταγωγή όσο και το κοινό μας επώνυμο που φανερώνει τη συγγένεια που μας ενώνει, είναι ο Ευάγγελος Ψαλιδάκης.
Γεννήθηκε το στις 11 Σεπτεμβρίου 1912 στη Βουλισμένη. Αποφοίτησε από την θεολογική σχολή της Χάλκης το 1935, χειρονήθηκε πρεσβύτερος στις 11 Νοεμβρίου 1936 παίρνοντας το όνομα "Ευγένιος", την ίδια μέρα που έλαβε και το αξίωμα του Αρχιμανδρίτη. Υπηρέτησε ως γενικός αρχιερατικός επίτροπος της Μητροπόλεως Κρήτης μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 1946 οπότε και χειρονήθηκε επίσκοπος Αρκαδίας.
Στις 23 Μαΐου 1950 εξελέγη Μητροπολίτης Κρήτης.
Στις 28 Φεβρουαρίου 1967 προήχθη σε Αρχιεπίσκοπο.
Εκοιμήθη στο Λονδίνο στις 7 Φεβρουαρίου 1978.

Τον Ευγένιο δεν τον γνώρισα ποτέ. Τον ξέρω μόνο από αφηγήσεις ανθρώπων που τον συνάντησαν και όλοι ανεξαιρέτως μιλάνε για έναν άνθρωπο λεβέντη, χαμογελαστό, έναν άνθρωπο άξιο που πάντα είχε σαν πρώτο του μέλημα να απαλύνει τον πόνο του διπλανού του. Να βοηθήσει.
Σαν ένα άνθρωπο με βλέμμα καθάριο, αληθινό ιεράρχη που δεν ξεχώριζε τους ανθρώπους ακόμα και αν ανήκαν σε διαφορετικό δόγμα.
Σαν ένα παπά "αντάρτη" που στα χρόνια της κατοχής έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να σώσει ακόμα και μια ψυχή, έναν επικυρηγμένο, να ταΐσει μια οικογένεια που πεινούσε.
Με κάθε κόστος.
Αντίθετα με όσα έχουν ακουστεί, ο Ευγένιος δεν αφόρησε ποτέ τον Καζαντζάκη, δεν θα μπορούσε να το κάνει ποτέ, σαν μορφωμένος άνθρωπος, σαν κρητικός, σαν άνθρωπος που πάντα σεβόταν την διαφορετικότητα.

Αυτές τις μέρες ένοιωσα υπερήφανος διαβάζοντας το εξαιρετικό βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη "Και οι θάλασσες σωπαίνουν" καθώς στις σελίδες της έρευνας ουσιαστικά του συγγραφέα αναφορικά με την τύχη των Κρητών Εβραίων το 1944, είδα τρεις πολύ σημαντικές αναφορές στο όνομα του Ευγένιου.

"...Αλλά μην νομίζετε πως ήταν εύκολο να προσεγγίσει κανείς τους χώρους στους οποίους κρατούνταν, όλως ιδιαιτέρως τον χώρο που κρατούνταν οι Εβραίοι (σ.σ. ο συγγραφέας αναφέρεται στην στοά Μακάσι των Ενετικών τειχών). Πάνοπλοι φύλακες απαγόρευαν τη διάβαση. Όσο βρισκόμουν εκεί άφησαν μόνο τρεις παπάδες να περάσουν - ένας εξ αυτών ο αρχιμανδρίτης Ευγένιος Ψαλιδάκης - και τρεις κοπέλες με περιβραχιόνιο του Ερυθρού Σταυρού. Οι παπάδες κουβαλούσαν γεμάτους ντορβάδες, υποθέτω για περιείχαν τροφές, αλλά τους κατέσχεσαν στα φυλάκια, η φιλανθρωπία εκ μέρους των ιδιωτών απαγορευόταν..."

"...Ο αρχιμανδρίτης ξεχωρίζει στο πλήθος. Φαίνεται ψηλός και γεροδεμένος. Ένας ντόπιος ναυτικός σκουντά τον διπλανό του. "Ο Ευγένιος". Πειραιώτης ο άλλος, δεν ξέρει. "Ποιός είπες;". "Ο Ευγένιος". "Δηλαδή;"."Πρωτοσύγγελος είναι, τοποτηρητής του Δεσπότη. Δεν έχει ακόμα τον βαθμό του επισκόπου, αλλά λογίζεται πιότερο κι από Μητροπολίτης".

"... Ο ναύτης Σαράντης μένει κολλημένος στην ίδια θέση. Με το βλέμμα καρφωμένο στο διάκο. Δεν ξέρει ότι λίγες μέρες αργότερα τούτος ο διάκος θα ψάχνει τρόπους να ειδοποιήσει κάποιες οικογένειες. Όσες μπορούσε να θυμηθεί. Κι ακόμη πιο μετά, δεκαετίες μετά, θ' ακουστεί κάτι σαν αδέσποτη φήμη: "ο αρχιμανδρίτης έχωσε στα ράσα του ένα ή δύο βρέφη για να τα σώσει, δυο Εβραιόπουλα. Φήμη μόνο. Ποιός να την επιβεβαιώσει; Και ποιός να τη διαψέυσει;"

Πριν από πολλά χρόνια βρέθηκα στο μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης στον Κρουσώνα. Στο τοίχο του καθιστικού που οι καλόγριες έφτιαχναν καφέ για τους επισκέπτες, υπήρχε μια μεγάλη φωτογραφία του Ευγένιου. Την κοιτούσα για ώρα με θαυμασμό και απορία συνάμα.
Με πλησίασε μια καλόγρια και μου είπε:
"-Έχετε τα ίδια μάτια με τον μακαριστό μητροπολίτη!".
Ίσως....