Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό.... (Ο Λόρκα και η μουσική)

 

Ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (Federico García Lorca) εκτελέστηκε από τους φασίστες του Φράνκο σε ηλικία μόλις 38 ετών.
Θεωρείται ως ο κορυφαίος Ισπανός ποιητής και συγγραφέας του 20 αιώνα και είναι παγκοσμίως γνωστός για την ποιητική του τριλογία «Ματωμένος γάμος», «Γέρμα» και «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες μεταξύ άλλων και στα Ελληνικά.

Η κεντρική θεματική των έργων του που ισορροπούν μεταξύ της παράδοσης και του μοντερνισμού, περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα, την υπερηφάνεια, το πάθος και τον βίαιο θάνατο, ένα θάνατο που βίωσε τελικά και ο ίδιος λίγο μετά το ξέσπασμα του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου αφού στα λίγα χρόνια της ζωής του πρόλαβε να ζήσει έντονα και να ερωτευτεί σφοδρά.
Ο πατέρας του ποιητή, Φεδερίκο Γκαρθία Ροδρίγκεθ ήταν αγρότης και η μητέρα του Βιθέντα Λόρκα Ρομέρο δασκάλα, και οι δύο αγαπούσαν πολύ τη μουσική και εμφύσησαν την αγάπη τους και στα παιδιά τους. Η μουσική τον επηρέασε τόσο πολύ που συχνά στα έργα του κάνει σαφείς αναφορές, ενώ στο μυαλό του από μικρός είχε το πιάνο ως μελλοντική του ενασχόληση και έβλεπε στο μέλλον του μια σπουδαία μουσική καριέρα, πριν οι γονείς του που έκαναν όνειρα για καριέρα του στην νομική επιστήμη του το απαγορεύσουν.
Στα 17 του χρόνια γράφει το πρώτο του ποίημα από το οποίο σώζονται μόνο οι στίχοι που απομνημόνευσε η αδερφή του και όπως της άρεσε να λέει, της σημάδεψαν τη ζωή:

"Έχω μάτια γαλανά, όπως τα μάτια του σύννεφου και μια καρδιά που μοιάζει με την αιχμή της φλόγας"
Ο Λόρκα δεν ήθελε το έργο του να δημοσιεύεται και δεν ξεχνούσε ποτέ να τονίζει ότι:

«Η ποίηση δημιουργείται για ν’ απαγγέλλεται. Σ’ ένα βιβλίο είναι νεκρή»

Προτιμούσε να απαγγέλλει την ποίησή του και να διαβάζει τα θεατρικά του έργα σαν μεσαιωνικός τροβαδούρος, κρατώντας την παράδοση ζωντανή. Με την παράδοση άλλωστε είχε ιδιαίτερα θερμή σχέση, σ' αυτή έβρισκε καταφύγιο κι εκείνη συμβουλευόταν για τις δημιουργίες του.
Ο Λόρκα ήταν ελεύθερος άνθρωπος και αυτή ήταν και η πολιτική του αντίληψη. Όπως συνήθιζε να λέει:

«Είμαι καθολικός, κομμουνιστής, αναρχικός, φιλελεύθερος και συγχρόνως συντηρητικός και μοναρχικός»

Ήταν γνωστό ότι δεν ήθελε να ανήκει πουθενά.

Ο Λόρκα ήταν αναμφίβολα ο σπουδαιότερος Ισπανός ποιητής και μια από τις ηγετικές προσωπικότητες της "Γενιάς του '27".

Τον Ιούλιο του 1936 η ανταρσία του Φράνκο που πυροδότησε τον Ισπανικό εμφύλιο, βρήκε τον Λόρκα στη Γρανάδα να ψάχνει να βρει την οικογένειά του. Επέλεξε να μην ανακατευτεί με κανένα από τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα, μια ουδετερότητα που δεν τον βοήθησε να επιβιώσει τελικά καθώς οι φασίστες ήταν πεπεισμένοι για τα αριστερά του φρονήματα και ήθελαν να στερήσουν την Ισπανία από την ελεύθερη φωνή της...

Το γεγονός πως ανακοίνωνε ελεύθερα πως ήταν ομοφυλόφιλος είχε ενοχλήσει πολλούς στην καθαρά συντηρητική Ισπανία και αυτή η θεωρία ως κίνητρο της δολοφονίας του θεωρείται πολύ διαδεδομένη.
Ο τάφος του Λόρκα δεν βρέθηκε ποτέ και η τοποθεσία του αποτελεί μυστήριο μέχρι σήμερα. 

Το έργο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα έγινε ευρύτατα γνωστό στην Ελλάδα από τη μελοποίηση των ποιημάτων του αλλά και την μετάφραση κάποιων από τα θεατρικά του έργα.
Η πιο γνωστή μεταφορά στα ελληνικά είναι ο "Ματωμένος γάμος" που παρουσιάστηκε το 1948 σε σκηνοθεσία του Κάρολου Κουν, μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και στίχους του Νίκου Γκάτσου ο οποίος είχε κάνει και την μετάφραση του έργου ενώ τα τραγούδια της παράστασης παρέμειναν ανέκδοτα μέχρι το 1965 οπότε κυκλοφόρησαν με τη φωνή του Λάκη Παππά.
Δύο εξαιρετικές ερμηνεύτριες στόλισαν με τη φωνή τους την ποίηση του Λόρκα, η Φλέρυ Νταντωνάκη ("Πέρα στο θολό ποτάμι" και "Το τριαντάφυλλο" 1959) καθώς και η Αρλέτα ("Romancero Gitan" 1978).
Ακολούθησαν κι άλλοι, ο Χρήστος Λεοντής το 1974 με τις ερμηνείες του Μανώλη Μητσιά και της Τάνιας Τσανακλίδου, ο Σταύρος Ξαρχάκος ("Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας" με την αξεπέραστη φωνή του Μάνου Κατράκη στην αφήγηση), ο Νίκος Μαμαγκάκης με την εξαιρετική ερμηνεία της Νένας Βενετσάνου το 1983 και άλλες λιγότερο γνωστές.

Όμως είναι πιστεύω κοινά αποδεκτό ότι αν δεν ήταν ο Γιάννης Πουλόπουλος το 1969 να ντύσει με τη φωνή του τα "12 τραγούδια του Λόρκα", θα είμασταν λιγότεροι σήμερα αυτοί που γνωρίζουμε την ποίηση ενός τόσο σημαντικού λογοτέχνη παγκόσμιας εμβέλειας.
Ήταν τα ταραγμένα χρόνια της δικτατορίας, ήταν ότι ο Λόρκα άσχετα αν το επιθυμούσε η όχι όσο ήταν ζωντανός, αποτελεί σύμβολο αντιφασιστικό και παράδειγμα πνεύματος ελεύθερου και έρωτα συμβολικού που έκανε τον συγκεκριμένο δίσκο να αποτελεί ένα από τα πιο κλασσικά αλμπουμ της ελληνικής δισκογραφίας, διαχρονικά επίκαιρο μέχρι και τις μέρες μας.